Ronduit Open heeft aan het begin van haar algemene beschouwing haar dank uitgesproken aan het college, de griffie en het ambtelijk apparaat voor ieders inzet voor onze gemeente en de opstelling van deze programmabegroting.

Grote tekorten
In de gepresenteerde begroting zijn enorme lastenposten opgenomen die Leudal diep in het rood drukken.

• De al vijf jaar lang tekortschietende rijksmiddelen voor het sociaal domein hebben de reservepotjes uitgedroogd. 3 miljoen euro;
• De herijking van het gemeentefonds. Dit gaat over de omvang en wijze van verdeling van de rijksgelden over de gemeenten. 2 miljoen euro;
• De post loon- en prijscompensatie, de lonen en prijzen van organisaties en bedrijven waarmee Leudal samenwerkt. 1,5 miljoen euro.

In totaal dus zo’n 6,5 miljoen euro aan lasten die Leudal moet dekken om een sluitende begroting te kunnen presenteren aan de provincie. Per post zal uitgelegd worden hoe Ronduit Open hier over denkt en hoe dit heeft geleid tot het amendement dat Ronduit Open samen met coalitiegenoten Samen Verder en D66 heeft ingebracht.

Sociaal domein
De tekortschietende rijksmiddelen voor het sociaal domein dwingen ons inmiddels om flinke bezuinigingen door te voeren, aangezien ze niet voldoende zijn om aan al de opgelegde verplichtingen te voldoen. Het college heeft laten onderzoeken hoe dit gerealiseerd kan worden. Voorgesteld wordt om maatregelen te nemen met betrekking tot zowel de toegang tot als het aantal maatwerkvoorzieningen. Met andere woorden; minder is meer. Een minder aanbod dat minder snel wordt toegekend wat leidt tot meer efficiëntie en kostenbesparing.

De conclusies uit het onderzoeksrapport waren niet mals. Sinds 2015 is er te weinig aandacht geweest voor bezuinigingen op het sociaal domein. De sturing was vooral op inspanningen gericht en niet op het ‘sturen op effecten in het sociaal domein’ en concrete resultaten. Er bestaan plannen maar er wordt niet inzichtelijk gemaakt op welke wijze de plannen gerealiseerd gaan worden. In de plannen wordt aangegeven dat er vanaf 2018 resultaatgericht wordt gewerkt. Het ontbreekt op dit moment nog aan concrete financiële effecten. Er moet dus een omslag worden gemaakt van inspanningsgericht handelen naar resultaatsgericht handelen. Daarnaast wordt met alle zorgaanbieders in Leudal het gesprek gevoerd over hun kosten en hun bijdrage om te komen tot het beperken van de uitgaven voor de gemeente. Men is met besparingsvoorstellen gekomen, maar bestaande contracten van voor 2018 maken besparingen op korte termijn moeilijk.

Ondanks dus de enorme bezuinigingsopgave vanwege de tekortschietende financiële middelen vanuit het rijk willen we als Leudal werk maken van het op orde brengen van het zorgaanbod van onze gemeenten om daarmee de financiële huishouding binnen het sociaal domein op orde te krijgen. We moeten als ‘zorggemeente’ Leudal meer toe naar het wettelijk noodzakelijke. We willen als Leudal passende zorg blijven aanbieden, maar dat aanbod moet ook financieel passen bij een gemeente als Leudal.

Herijking gemeentefonds
Over de herijking van het gemeentefonds bestaat op dit moment nog veel onzekerheid. De landelijke gesprekken hierover lopen nog. Of deze herverdeling echt zo nadelig gaat uitpakken zoals in de begroting is opgenomen, namelijk bijna 2 miljoen euro, is nog hoogst onzeker. Op tal van bestuurlijke tafels staat dit onderwerp op de agenda. Landelijk oefenen gemeenten massaal druk uit op het rijk om meer middelen beschikbaar te krijgen, zo ook Leudal. Het is dan ook geen provinciale verplichting om deze post nu al op te nemen in de begroting.

Loon- en prijscompensatie
Ook bestaat er nog onzekerheid over de indexeringen loon- en prijscompensatie. Ons standpunt is dat de stijging van de lonen en prijzen niet automatisch door gemeenten hoeven te worden opgehoest. Deze stijgende kosten moeten dan ook deels door de samenwerkende organisaties zelf bekostigd worden en in hun eigen begrotingen verwerkt worden.

Amendement
Al met al is er voor Ronduit Open genoeg reden om de gepresenteerde begroting te amenderen. Wij gaan niet akkoord met een begroting waarin enorme onzekere en niet verplichte lastenposten zijn opgenomen om vervolgens de inwoners en bedrijven van Leudal op te zadelen met bezuinigingen en tegelijkertijd een OZB-belastingverhoging van 6,5% voor drie jaar. Dit staat gelijk aan 1,5 miljoen euro extra belastinginkomsten die opgehaald worden bij burgers en bedrijven. Daar komt nog bij dat de afvalstoffenheffing door de uitgeputte egalisatiereserve en de stijgende verwerkingskosten flink verhoogd moet worden.

Ronduit Open kiest voor een beheersbare lastendruk voor onze inwoners en bedrijven. We schuiven de herijking van het gemeentefonds een jaar op en halveren het opgenomen bedrag. Ook de loon- en prijscompensatie wordt gehalveerd. Met onder andere een noodzakelijke OZB-stijging van 2% in plaats van 6,5% en het behoud van het groenonderhoud op niveau B in plaats van C doen we meer recht aan het gesloten coalitieakkoord.

Het zou mogelijk zijn om de OZB niet te laten stijgen, maar de huidige onzekerheid over de herijking van het gemeentefonds, de loon- en prijscompensatie en de vraag of de gepresenteerde maatregelen voor het sociaal domein ook daadwerkelijk datgene gaan opbrengen zoals nu is begroot verantwoorden de OZB-stijging als sluitstuk van de begroting. Wanneer volgend jaar blijkt dat we positief eindigen, en wanneer er meer duidelijkheid is over de bijdragen vanuit het rijk zal het vertrekpunt van Ronduit Open wederom zijn, zoals ook vermeld staat in het coalitieakkoord, dat de lastendruk voor burgers en bedrijven slechts verhoogd wordt als hier een dringende en dwingende noodzaak toe is.

Sturing
In het amendement is ook opgenomen dat we, naast de al lopende interne bezuinigingstaakstellingen, €200.000,- structureel willen besparen. Dit vloeit voort uit een afspraak uit het coalitieakkoord om als gemeenteraad en college strakker te sturen op de uitvoering van het werk.

Op dit moment wordt er al gewerkt aan het op orde brengen van de basis. Denk aan goed werkende processen, dossiers die op orde zijn en de grip op goede en tijdige reacties van medewerkers richting burgers. Het management heeft de opdracht om in het cultuurveranderingstraject dat nu loopt mee te nemen dat er altijd een casemanager is die de regie voert op een zaak of proces.

Ondanks dit soort goede zetten zijn we er nog niet. Deze onderdelen van de verbeterde aansturing zullen gezamenlijk met nog uit te werken verbeteringsvoorstellen onder regie van de gemeentesecretaris en vooruitlopend op de nieuwe organisatievisie, opgenomen worden in een uitvoeringsplan.

In de motie roepen wij op om in dit uitvoeringsplan enkele acties op te nemen.

• Uitgangspunt moet zijn dat enkel wettelijk verplichte adviezen worden opgevraagd. Al het overige moet goedkeuring krijgen van het college en voorzien zijn van een scherpe opdrachtformulering. Wat moet er wel gebeuren en wat ook vooral niet;
• Er komt een budgetregeling per afdeling. Wat niet uitgegeven wordt hoeft ook niet te worden bezuinigd. Geld dat er niet is kan ook niet worden uitgegeven. Meer taken zullen dan ook in eigen beheer moeten worden uitgevoerd;
• In de werkplannen is de basis op orde het uitgangspunt, dan wettelijke taken, dan uitvoering en dan nieuw beleid. Waar nodig hebben portefeuillehouders vaker overleg met de ambtelijke organisatie;
• De mandaatregeling wordt aangepast, zodat het college meer grip krijgt op beslissingen die lager in de ambtelijke organisatie niet of wel genomen worden.

Bij deze genoemde acties gaat het niet om de gemeenteraad versus het college of de gemeenteraad versus de organisatie maar om een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Uiteindelijk is het de bedoeling dat deze onderdelen bijdragen tot een betere dienstverlening aan de inwoners van Leudal.